W życiu codziennym częs to spotykamy się z problemem uciążliwości zapachowych, który dotyka w szczególności mieszkańców obszarów sąsiadujących z różnymi przedsiębiorstwami. bowiem podczas swojego normalnego funkcjonowania mogą one powodować emisję substancji złowonnych czy inaczej odorów. Odór, podobnie jak hałas, ditlenek węgla, związki siarki czy azotu stanowi rodzaj emisji i wpływa zarówno na środowisko naturalne jak i na człowieka. War to w tym miejscu wspomnieć, iż ekspozycja na silne zapachy może powodować u ludzi nie tylko pogorszenie samopoczucia, irytację, znużenie, problemy oddechowe, bóle głowy, nudności, podrażnienie oczu i gardła, lecz również może prowadzić do depresji, bezsenności czy innych jednostek chorobowych.
Zapach jest cechą charakterystyczną związków chemicznych oraz ich mieszanin. W języku po tocznym, zapachami nazywamy częs to woń przyjemną, na tomiast odorami woń nieprzyjemną. W ujęciu technicznym posługujemy się praktycznie wyłącznie pojęciem odoru, dla którego określa się intensywność (siłę) oraz jakość hedoniczną (ocena pod kątem emocji ? np. przyjemny/odpychający). Człowiek odczuwa zapach na skutek interakcji bodźca z komórkami recep torowymi zmysłu powonienia. Jeśli odczuwamy zapach to oznacza to, iż dana substancja chemiczna znalazła się w powietrzu którym oddychamy, a zanieczyszczenie to weszło w interakcję z naszym organizmem. Zmysł węchu tak samo jak inne zmysły człowieka pełni funkcję ochronną i informuje nas o zagrożeniu na jakie zostaliśmy wystawieni.
Mechanizm powstawania odorów i me tody ich likwidacji należą do jednych z najbardziej złożonych tematów w dziedzinie ochrony środowiska i oczyszczania gazów przemysłowych, dlatego też każdorazowo wymagają indywidualnego podejścia. Powodem odorowości emi towanych gazów są zawarte w nich zanieczyszczenia, zarówno organiczne jak i nieorganiczne, których próg wyczuwalności przez człowieka częs to sięga niezwykle niskiego poziomu kilku ppb (ppb to 1 cząstka na 109 cząstek).
W celu redukcji odoru w pierwszej kolejności należy poznać charakter związków odpowiadających za jego występowanie. Analiza chemiczna składu gazu służy do wstępnego oznaczenia stężeń poszczególnych grup i typów związków. Pozwala to na przystąpienie do próby ich szczegółowej specyfikacji oraz do zawężenia spektrum możliwych me tod dezodoryzacji (usuwania niepożądanych zapachów). Analiza charakterystyki emi towanego odoru wiąże się również z koniecznością poznania wszystkich zagadnień związanych z pracą danego przedsiębiorstwa. Rozpatruje się tu m.in. takie zagadnienia jak ciągłość produkcji, częs totliwość występowania odorów, zmiany ich intensywności czy związek z wykorzystywanym surowcem. Dodatkową informacją w procesie doboru me tody dezodoryzacji może być również przeprowadzenie badań olfak tometrycznych. Olfak tometria jest dziedziną nauki pozwalającą na kwantyfikację i ocenę charakterystyki emi towanego odoru. Jest to me toda unormowana (PN-EN 13725:2007) pozwalająca w sposób rzetelny, w jednostkach i skali odorowej (ang. odour unit ? ou), określić liczbowo intensywność odoru danego medium (powietrze, spaliny, ciecze). Olfak tometria łączona jest również z detekcją wykonywaną za pomocą kolumny chroma tograficznej (me toda określana skrótem GC-MS-O) i polega na równoległym wykorzystywaniu dwóch detek torów ? spektrometru masowego oraz ludzkiego zmysłu węchu. Po określeniu rodzaju, stężeń i pozostałych parametrów związanych z emisją związków odorowych, możliwe jest przystąpienie do prób wytypowania me tody dezodoryzacji odpowiadającej potrzebom danego przedsiębiorstwa i lokalnej społeczności.
Problem uciążliwości zapachowej wywoływanej przez prowadzoną działalność gospodarczą potrafi być wyjątkowo dokuczliwy dla mieszkańców. Odory powstają najczęściej przy okazji funkcjonowania branży gastronomicznej, hodowlanej (również produkcja pasz), usług komunalnych (wysypiska, instalacje do przekształcania odpadów, oczyszczalnie ścieków, spalarnie odpadów) czy przemysłu ciężkiego (wydobycie kopalin, koksownictwo, hutnictwo). Jednak jak do tej pory, zarówno w kraju jak i w UE, nie określono jednoznacznych norm emisji odoru czy dopuszczalnych poziomów dla różnych dziedzin przemysłu i bliskości zabudowań ludzkich. W walce z problemem odorowości obowiązują zatem generalne zasady określone w Dyrektywie o Emisjach Przemysłowych (IED, 2010r.), które zostały przeniesione również do polskiej ustawy Prawo ochrony środowiska (m.in. art. 362 i 363). W 2021 r. do Sejmu trafił z powrotem projekt tzw. ustawy odorowej, który został w 2019 r. zaniechany pod wpływem silnej krytyki hodowców zwierząt. Nad przygo towaniem propozycji regulacji pracuje m.in. zespół powołany przez Główny Inspek torat Ochrony Środowiska.
Instytut w swojej działalności podejmuje szeroko zakrojone prace zw. z ochroną środowiska, redukcją emisji czy oczyszczaniem trudnych gazów przemysłowych. Bazując na naszej wiedzy i kompetencjach, na schemacie przedstawiliśmy uproszczone zestawienie głównych me tod oczyszczania gazów, które najczęściej znajdują zas tosowanie w instalacjach dezodoryzacji. Jak zostało już powiedziane, zagadnienie redukcji emisji odorów jest tematem wyjątkowo trudnym, lecz przy zas tosowaniu kombinacji wiedzy i doświadczenia, nie musi być problemem nierozwiązywalnym.
Zapraszamy do współpracy.
Au torzy: Waldemar Ostrowski, Mateusz Szul
Zakład Gospodarki o Obiegu Zamkniętym
Kontakt: wostrowski@itpe.pl, mszul@itpe.pl