Ideą Węglowego ABCadła jest przybliżenie użytkownikom paliw węglowych, podstawowych informacji dotyczących właściwości opału wykorzystywanego w gospodarstwach domowych. Niezależnie, czy kupowany jest węgiel paczkowany czy też luzem, użytkownicy coraz częściej przykładają wagę do tego, aby jego parametry były zgodne z zalecanymi przez producenta konkretnego kotła. Z punktu widzenia użytkownika najistotniejszym parametrem jest wartość opałowa paliwa, rzadziej uwagę zwraca się na wilgotność lub zawartość popiołu, a pozostałe parametry węgla bywają traktowane jako nieistotne, ponieważ producent paliwa zapewnia ich zgodność z wymogami kotła. Takie podejście posiada jednak wady, o których postaramy się pokrótce opowiedzieć w poniższym materiale.
Zawirowania na krajowym rynku węgla spowodowane konfliktem zbrojnym na Ukrainie oraz zakazem importu węgla z Rosji spowodowały, że dostawcy/sprzedawcy oferowali węgle pochodzące z różnych stron świata, charakteryzujące się różnymi właściwościami użytkowymi. Stąd war to mieć świadomość, jaki wpływ niosą za sobą poszczególne parametry jakościowe paliw węglowych.
Zawartość części lotnych (ang. Volatile Matter) jest parametrem paliwa węglowego oznaczającym udział procentowy (masowy) wydzielających się pod wpływem ogrzewania bez dostępu powietrza (tzw. pirolizy) lotnych produktów rozkładu. Co is totne parametr ten nie ujmuje wilgoci zawartej w paliwie. W skład produktów lotnych wchodzą wodór, monotlenek węgla, metan, ditlenek węgla, inne lekkie/niskocząsteczkowe węglowodory oraz para wodna. Należy zaznaczyć, że nie jest to para wodna pochodząca z wilgoci (wody) zawartej w paliwie, a tzw. woda pirogenetyczna. Wymienione produkty lotne nie są „zakumulowane/zgromadzone” w paliwie węglowym, lecz powstają w następstwie jego podgrzewania. Zawartość części lotnych jest parametrem umownym tzn., że jest wyznaczana w ściśle określonych warunkach (temperatura, czas pirolizy, uziarnienie próbki), zdefiniowanych w stosownych normach polskich i międzynarodowych. Z punktu widzenia klasyfikacji paliw węglowych zawartość części lotnych jest parametrem charakteryzującym s topień metamorfizmu/uwęglenia węgla. Węgle ?młode?, płomienne (typ 31) oraz gazowo-płomienne (typ 32) charakteryzują się wysoką zawartością części lotnych – powyżej 28%, natomiast węgle wysokozmetamorfizowane – antracyty (typ 42-43) zawierają tylko do 3% części lotnych.
Na cele komunalno-bytowe i energetyczne wykorzystywane są głównie węgle typu 31 i 32, a więc węgle o wysokiej zawartości części lotnych. I tu bardzo is totna uwaga. W środkach masowego przekazu częs to można spotkać się z pojęciem ?paliw bezdymnych?, charakteryzujących się bardzo niską zawar tością części lotnych, częs to poniżej 5%. Paliwa tego typu określane są jako ekologiczne, ponieważ na etapie ich produkcji podejmowane są działania mające na celu obniżenie ich emisyjności (pył, CO, B(a)P, SOx, etc.). Podstawowym problemem paliw bezdymnych bywa jednak ich niższa łatwopalność, a przez to są trudniejsze do rozpalenia. Powodem takiego stanu jest znowuż niska zawartość części lotnych, które to jako pierwsze ulegają zapłonowi, podgrzewając w ten sposób kolejne partie paliwa, a przez to inicjują i podtrzymują proces jego spalania.
Konstrukcje kotłów przeznaczonych dla gospodarstw indywidualnych osiągają swoje maksymalne sprawności cieplne oraz minimalne wartości emisji zanieczyszczeń przy wykorzystaniu konkretnych typów paliw posiadających określone parametry. Paliwa bezdymne mogą stanowić bardziej przyjazną dla środowiska alternatywę, jednak aby tak było, konieczne jest by nie tylko posiadały one odpowiednie walory użytkowe, ale również pochodziły z pewnego źródła. Dodatkowy problem stanowi certyfikacja naszych kotłów, ponieważ parametry kotłów są potwierdzane przy wykorzystaniu danego typu paliwa, a jego zmiana nawet na paliwo teoretycznie mniej emisyjne, niekoniecznie musi w sposób bezpośredni przełożyć się na „efekt na kominie”. Dodatkowo wykorzystując paliwa, których nie przewidział producent urządzenia, możemy również nieświadomie naruszać warunki udzielonej nam gwarancji.
Opracował: Tomasz Radko
Zakład Gospodarki o Obiegu Zamkniętym